عملکرد نیروی زمینی ارتش در دفاع مقدس​​​​​​​


​​​​​​​در تداوم نبرد و در مراحل ورود به خاک عراق جهت تنبیه متجاوز و ایجاد شرایط مناسب برای مذاکرات احتمالی سیاسی وتا پایان هشت سال دفاع مقدس، نیروی زمینی ارتش گسترده‌ترین حضور را از نظر زمانی و مکانی در دفاع مقدس داشته است.​​​​​​​

تاریخ سه هزار ساله ایران زمین از حوادث گوناگونی تشکیل شده است که قسمت اعظم این حوادث را نبرد های نظامی شکل می‌دهد. یکی از طولانی‌ترین جنگ‌های این تاریخ پر فراز و نشیب، نبردی است که از آن به هشت سال دفاع مقدس یاد می‌شود هر چند به ظاهر، در یک طرف این نبرد کشور عراق قرار داشت ولی در حقیقت تمام توان کشورهای متخاصم با ایران در نوک پیکان حمله همسایه غربی ایران جمع شده بودند تا اثری از ایران اسلامی باقی نماند.

شهریور سال ۱۳۵۹ اوضاع نظامی ایران چندان مساعد نبود. سپاه تازه تاسیس یافته با تمام توان موجودش سرگرم برقراری امنیت داخلی و همراه ارتش مشغول مبارزه با ضد انقلاب در استان‌های شمال غربی کشور بود. تنها سازمان منسجمی که می‌توانست تا حدودی در مقابل تهاجم دشمن ایستادگی کند ارتش جمهوری اسلامی ایران بود که با فهرست بسیار طولانی از ضایعات و آسیب‌های اجتناب ناپذیر حوادث انقلاب روبه رو بود. در این وضعیت نه چندان به سامان نظامی وضعیت سیاسی کشور نیز مطلوب نبود. رئیس جمهور بنی صدر مسیر خاص خودش را طی می‌کرد و اوضاع داخلی را به شدت متشنج کرده بود. سر انجام ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ با حمله سراسری هوایی و زمینی دشمن جنگ ۸ ساله آغاز شد.

نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران بارها وقوع حمله قریب الوقوع را از طرف دشمن اعلام کرده بود ولی یک اراده قوی برای انجام اقدامات سیاسی یا اعزام نیرو به مناطق مرزی وجود نداشت و تنها به تقویت ساده یگانهای سر زمینی اکتفا شد. در حالتی بین هوشیاری و غافلگیری جنگ بر ایران تحمیل شد و واحدهای زرهی دشمن که از مدت‌ها قبل درگیری‌های پراکنده زمینی را شروع کرده بودند از خطوط مرزی گذشتند و وارد خاک جمهوری اسلامی ایران شدند. اهداف دشمن در این یورش سراسری به ترتیب عبارت بوده است از :
۱- سرنگونی نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران 
۲- تضعیف شدید نظام و ایجاد مواضعی همسو با استکبار جهانی در اندیشه‌های مسئولان 
۳- جدا نمودن حداقلی استان خوزستان و سرزمین های مناطق غرب کشور
۴- حاکمیت بر اروند رود  ۵- با احاطه بر مناطقی از ایران گرفتن امتیازات قابل توجه و تحمیل شرایط نا مطلوب به ایران
۶- فهرست زیادی از اهداف فرعی مانند حمایت از خلق عرب، ایجاد فرصت رهبری اعراب برای صدام حسین و... .

دشمن در همان روز اول جنگ در ۳۱ شهریور ۵۹ فهمید که گام در ورطه هلاکت گذاشته است .نیروهای حمله کننده به هیچ وجه فکر نمی‌کردند که در گام اول اینچنین متوقف شوند. یگان‌های عمده مستقر در مرز در منطقه جنوب، لشکر ۹۲ زرهی اهواز و در غرب لشکر ۸۱ زرهی کرمانشاه با کمک یگان‌های مامور و سپاه پاسداران و بسیج و مردم مقاومت نابرابر خود را در مقابل عراق به گونه‌ای شکل دادند که در کمتر از یک هفته پس از شروع جنگ اولین اطلاعیه صدام حسین برای آتش بس و درخواست‌های بین المللی برای توقف جنگ شنیده شد.
راستی چه اتفاقی افتاده بود که از طرف حمله کننده درخواست آتش بس می‌شد؟ آیا صدام حتی به یکی از اهداف ترسیم شده جنگ دست یافته بود. هنوز نتوانسته بود به اروند نزدیک شود و حداکثر پیش روی نیروهایش در منطقه فکه تا کرخه بود که عمدتا از سرزمینی عبور کرده بود که نمی‌توانست فایده سوق الجیشی خاصی داشته باشد. در تداوم نبردهای اولیه جنگ، نهایتا پس از سی و چهار روز نیمی از خرمشهر توسط عراق تصرف شد و عمده قوای دشمن در مواضعی نامناسب مجبور به اتخاذ خطوط پدافندی شدند.

نقش نیروی زمینی ارتش روی زمین و نیروی هوایی در فضای ایران و عراق و نیروی دریایی در خلیج فارس برای ناکام گذاشتن دشمن بسیار تعیین کننده بود. به طور مثال اگر در منطقه کرخه دشمن می‌توانست با عبور از کرخه خود را به جاده اهواز-اندیمشک رسانده و خطوط پدافندی را در جنوب یا حتی شمال شهر اندیمشک تشکیل دهد قاعدتا ما باید برای رسیدن به کرخه دهها عملیات انجام می‌دادیم و این مساوی بود با تحمیل هزینه‌های بسیار بالا و صرف زمان بیشتر. اما رزمندگان نیروی زمینی ارتش نه تنها اجازه چنین فرصتی به دشمن ندادند بلکه حتی در غرب رودخانه کرخه جای پای مهمی را حفظ کردند که کمک بسیار زیادی برای انجام عملیات فتح المبین و راندن دشمن تا خطوط مرزی در فروردین سال ۶۸ ایفا کرد.​​​​​​​

پس از تثبیت دشمن که با موفقیت کامل انجام شد از همان روزهای اول اندیشه طراحی عملیات علیه دشمن شکل گرفت انجام ۱۷۰ عملیات کوچک و بزرگ در سال اول جنگ که حدود ۱۶۰ عملیات آن آفندی و حمله ما علیه دشمن بوده است به نحوی نشان از اراده مستحکمی می‌دهد که حضور دشمن را در خاک ایران تحمل نمی کند سال اول جنگ سال موفقیت، پیروزی و تحمیل اراده ملی به دشمن بوده است. هر چند سرزمین های زیادی در این سال آزاد نشد ولی متوقف کردن دشمن در مواضع نا مناسب پدافندی و بازداشتن او از رسیدن به اهدافی که برای خودش ترسیم کرده بود بزرگترین موفقیت به شمار می‌رفت ضمن این که همین اقدامات زمینه انجام عملیات‌های بزرگ سال دوم جنگ را فراهم کرد و در حقیقت بدون انجام اقدامات سال اول جنگ قطعا اقدامات سال دوم نیز قابل انجام نمی بود.​​​​​​​

سال اول جنگ سال میدان داری هوانیروز در سقف پروازی کوتاه و یکه تازی نیروی هوایی ارتش در سقف پروازی بالا و عمق خاک دشمن و سیادت بی چون و چرای نیروی دریایی در آبهای خلیج فارس و حاکمیت نیروی زمینی ارتش بر صحنه میدان جنگ بوده است .
نیروی زمینی ارتش با پذیرش پدافند در ۱۰۰۰ کیلومتر خطوط مقدم نبرد راه را برای هرگونه نفوذ مجدد دشمن بست و با آماده شدن یگان‌های سپاه پاسداران و انجام عملیات ثامن الائمه مقدمات بیرون راندن دشمن فراهم شد به گونه‌ای که در کمتر از یک سال قسمت عمده سرزمین‌های اشغالی ایران آزاد شد و دشمن در خطوط مرزی استقرار یافت.​​​​​​​

در تداوم نبرد و در مراحل ورود به خاک عراق جهت تنبیه متجاوز و ایجاد شرایط مناسب برای مذاکرات احتمالی سیاسی وتا پایان هشت سال دفاع مقدس نیروی زمینی ارتش گسترده‌ترین حضور را از نظر زمانی و مکانی در دفاع مقدس داشته که به تحقیق می‌توان ادعا کرد که با توجه به حضور نیروی هوایی و هوانیروز و یگان‌های توپخانه در تمام صحنه‌های نبرد ارتش جمهوری اسلامی ایران به شکل عام و نیروی زمینی به شکل خاص در تمام عملیات‌های انجام شده ۸ سال دفاع مقدس حضور فعال و موثری داشته‌اند.​​​​​​​

از نکات برجسته نقش نیروی زمینی ارتش در ۸ سال دفاع مقدس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- متوقف کردن دشمن در مواضع نامناسب در سال اول جنگ و رقم زدن پیروزی‌های استراتژیک در روزهای اولیه نبرد در ممانعت از رسیدن دشمن به اهداف ترسیم کرده است.
۲- شرکت موثر و مفید در طراحی و اجرای عملیات‌های بزرگ و کوچک بطور مستقل و مشترک با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال دوم و تداوم نبرد تا پایان ۸ سال دفاع مقدس.
۳-  حضور هوانیروز به شکل بسیار گسترده و موثر و فعال در ضربه زدن به دشمن در تمام عملیات‌ها که ضمن انجام عملیات‌های تاکتیکی، پشتیبانی‌های متعددی را در زمینه حمل رزمندگان، مهمات ،آذوقه و تجهیزات و تخلیه شهدا و مجروحین انجام داده است.
۴-  حمایت بسیار گسترده یگان‌های توپخانه در اجرای آتش پشتیبانی در اکثر قریب به اتفاق عملیات‌ها فرصت هرگونه تحرک را از دشمن سلب کرده و پیشروی رزمندگان را تسهیل می کرد.
۵- حضور یگان‌های زرهی به ویژه در نبردهای منطقه جنوب تاثیر قابل توجهی در ارتقا روحیه رزمندگان می‌گذاشت و حمایت این یگان‌ها در نبردهائی مانند نصر، طریق القدس و رمضان نشان از توان فوق‌العاده تانک و نفربر در صحنه جنگ بوده است.
۶-احداث جاده، ایجاد موانع در مقابل مواضع خودی و بازکردن میادین مین دشمن در شب‌های عملیات، برقراری پل‌های ارتباطی، ایجاد استحکامات، سنگرسازی و ده‌ها اقدام دیگر در این زمینه نقش یگان‌های مهندسی نیروی زمینی ارتش را بسیار موثر و پررنگ در دفاع مقدس به خوبی نشان می‌دهد.
۷-پشتیبانی‌های مختلف جبهه و جنگ مانند تهیه و توزیع مهمات، جنگ افزارها، سوخت، ترابری، تعمیرات خودروها و ادوات جنگی و مایحتاج روزانه صدها هزار سرباز نظیر آب، نان، غذا، لباس و به ویژه رساندن روزانه صدها تن یخ به خطوط مقدم نبرد در گرمای طاقت فرسای ۵۰ درجه منطقه جنوب، تخلیه مجروحین و شهدا و مداوای بیماران در منطقه و ایجاد منطقه بهداشتی برای پیشگیری از شیوع بیماری ها از اقدامات ناگفته جنگ در طول ۸ سال دفاع مقدس است که یگان‌های پشتیبانی نیروی زمینی ارتش در سطحی بسیار وسیع و حجم فوق‌العاده‌ای به بهترین شکل ممکن انجام داده‌اند.
۸- مسئولیت پذیرش، کنترل و نگهداری حدود ۷۰هزار اسیر عراقی با یگان‌های دژبانی ارتش جمهوری اسلامی ایران و یگانهای مامور نیروی زمینی در این رابطه بوده است که با تشکیل ده‌ها اردوگاه و آماد رسانی به این اسرا و انجام اقدامات فرهنگی و برخورد انسان دوستانه با اسرا به گونه‌ای که صدها نفر از اسرای عراقی حاضر به ترک ایران در مبادله اسرا نشده و تداوم زندگی در ایران را خواستار شدند هم از  دیگر اقدامات خاص و چشمگیر نیروی زمینی ارتش بوده است.
مجموعه اقدامات فوق و ده‌ها اقدام دیگر که این نوشتار مجال پرداختن به آن را ندارد عملکرد درخشان نیروی زمینی ارتش در ۸ سال دفاع مقدس را نشان می‌دهد که حاصل از جان گذشتگی حدود ۴۶۰۰۰ شهید از ۴۸۰۰۰ شهید ارتشی و حدود ۱۵۰۰۰۰ جانباز و ۲۶۰۰۰ آزاده قهرمان است که با حدود ۲۰۰۰۰۰۰ رزمنده وظیفه و پایور توانستند جنگ و نبرد منحصر به فردی را به کمک برادران سپاهی و بسیجی و آحاد مردم مقاوم و قهرمان ایران زمین اداره کرده و پیروزی تاریخی و ماندگاری را برای این سرزمین رقم بزنند.​​​​​​​